Iso-polifonia shqiptare pjesë e Unesco-s
Këndimi iso-polifonik (ISP) vjen nga thellësia e antikitetit si një mënyrë shumë e veçantë dhe e sofistikuar e të kënduarit në grup. Kurrë nuk është shkruar kjo formë shumë autentike dhe karakteristike e shprehjes kulturore shqiptare.
Iso-Polifonia është muzikë unikale tradicionale e barinjve, e kënduar gojarisht nga disa zëra dhe e transmetuar brez pas brezi. Është zhvilluar gjatë shekujve kryesisht në zonat malore. Iso-polifonia pati shumë zhvillim kur Shqipëria ishte e pushtuar për rreth 5 shekujsh nën perandorinë Turke. Ushtria turke e ka pasur shumë të vështirë dhe pothuajse të pamundur të vërë nën kontroll disa rajone dhe të ndikoj në këtë lloj muzike, prandaj ajo është shumë origjinale dhe pa ndikime të elementeve muzikorë oriental, që e gjejmë pothuajse në të gjitha rrymat muzikore të vendeve Ballkanike.
Çamëria është rajoni shqiptar që ndodhet në territorin e Greqisë, nga mesi i shekullit të 20-të. Në vitin 1944-1945, qeveria Greke pas luftës së dytë botërore, dëboi pothuajse të gjithë qytetarët shqiptarë me origjinë çame, nga qarku i Çamërisë në shtetin Shqiptar. Kjo ndodhi si sanksion ndaj shtetit komunist të Shqipërisë gjatë luftës civile Greke.
Muzika tradicionale polifonike shqiptare kultivohet në rajonet e Labërisë, Myzeqesë, Çamërisë dhe zonën jugore bregdetare.
Karakteristikat e polifonisë Çame në krahasim me polifonitë e tjera tradicionale shqiptare, është vajtimi i dhimbshëm në liqen duke ngjallur historinë e tyre të brishtë. Kjo lloj polifonie është tepër e qetë dhe shumë elegante duke marrë parasysh që polifonia labe duket si një muzikë shumë më fortë apo e ashpër.
Iso-Polifonia tradicionale shqiptare tani është një vlerë e trashëgimisë botërore nën mbrojtjen e UNESCO-s më 25 Nëntor të vitit 2005.
Grupi përbëhet nga marrësi, pritësi, kthyesi dhe korri. Melodia solo është e kënduar nga marrësi dhe shoqërohet nga pritësi. Struktura e pjesëve solo ndryshon sipas mënyrave të ndryshme që këndon korri, i cili ka një larmi të madhe strukturash, veçanërisht në stilin popullor.
