Eva Ekeblad – shkencëtarja e parë femër në Akademinë Suedeze të Shkencave
Eva Ekeblad (10 korrik 1724 – 15 maj 1786) agronome dhe shkencëtare suedeze. Ajo ishte e njohur gjerësisht për zbulimin e një metode në 1746 për të bërë alkool dhe miell nga patatet, duke lejuar përdorimin më të madh të grurit, drithërave të pakta për prodhimin e ushqimit, duke zvogëluar ndjeshëm krizën e urisë në Suedi.
Ajo ishte vetëm 22 vjeçe kur zbuloi përdorimet e shumta të patates.
Megjithëse patatet ishin në dispozicion në Suedi që nga viti 1658, ato nuk u konsideruan ushqim njerëzor deri në mesin e shekullit të 18-të. Para eksperimenteve të Ekeblad me perimet, patatet u përdorën si ushqim për kafshët në Suedi. Ideja e përdorimit të patateve për të prodhuar alkool nuk ishte e re – në 1941, pati një leksion në Parlamentin Suedez nga Jacob Albrecht von Lantingshausens, i cili foli për përdorimin e patateve për prodhimin e rakisë. Burri i Evës, Claes Ekeblad, ishte anëtar i parlamentit dhe u interesua shumë për idenë. Eva rriti patatet e saj dhe gjatë eksperimenteve, zbuloi se ato mund të përdoren për të krijuar një lloj mielli dhe alkooli. Kjo ishte në 1746 kur ajo ishte vetëm 22 vjeç. Metoda e saj për prodhimin e alkoolit duke përdorur patate u konsiderua më e përparuara e kohës, edhe pse koncepti nuk ishte i ri.
Pasi Ekeblad zbuloi se patatet mund të përdoren për të bërë alkool, kishte më shumë grurë, thekër dhe elb në dispozicion për të bërë bukë. Zbulimi i saj gjithashtu e ktheu pataten në një ushqim kryesor në Suedi, edhe pse çoi në një rritje të konsumit të alkoolit në vend.
Ekeblad ishte anëtarja e parë femër e Akademisë Mbretërore Suedeze të Shkencave (1748). Akademia i referohej asaj si anëtare nderi sepse anëtarësia e plotë ishte e rezervuar vetëm për burrat.
U deshën plot 203 vjet që një tjetër shkënctare femër të zgjidhej në Akademi. Në 1951, Lisa Meitner, një radioaktivitete austriake dhe fizikante bërthamore, u bë anëtarja e dytë femër dhe anëtarja e parë femër e huaj në Akademinë Mbretërore Suedeze të Shkencave.
Punë shkencore
Alkooli i patates nuk ishte zbulimi i saj i vetëm shkencor. Kontributi i Ekeblad në shkencë dhe eksperimentet me pataten nuk u kufizuan vetëm në alkool. Ajo gjithashtu merret me zbulimin e një metode për zbardhjen e tekstilit dhe fijeve të pambukut me sapun në 1751 dhe në 1752, për gjetjen e një zëvendësimi për kimikatet e rrezikshme të përdorura në paruke në formën e miellit të patates. Ajo reklamoi bimën e patates duke përdorur lulet për të zbukuruar paruket e saja.
Një nga pikat e rëndësishme të bisedës në Samitin e G20 të përfunduar së fundmi në Gjermani ishte përfshirja e grave në fushat e lidhura me STEM (Shkencë, Teknologji, Inxhinieri dhe Matematikë) duke ofruar trajnim më të mirë. Sipas një dokumenti të vitit 2015 nga UNESCO, në nivel global, vetëm 30 përqind e studiuesve të STEM janë gra. Situata është edhe më e keqe kur bëhet fjalë për çmimet që lidhen me STEM. Nga 575 laureatët Nobel në fizikë, kimi dhe mjekësi midis viteve 1901 dhe 2016, vetëm 18 janë gra. Që nga fillimi i saj në 1936, Medalja Fields, çmimi më prestigjioz në matematikë, u fitua nga një grua, Maryam Mirzakhani nga Irani, për herë të parë në 2014.
